การสกรีน หรือ ซิล์คสกรีน (Silk Screen)

การสกรีน คือ  เป็นกระบวนการพิมพ์ผ้ารูปแบบหนึ่ง โดยกำหนดลวดลายผ่านบล็อกสกรีน  เหมาะกับการผลิตที่มีจำนวนมากเนื่องจากมีต้นทุนในการทำบล็อก ยิ่งผลิตจำนวนมากยิ่งคุ้มทุน ให้ชิ้นงานที่มีเนื้อสัมผัสหลากหลาย ทนทานและคมชัด สามารถผสมสีเพื่อให้ได้สีที่ต้องการได้ แต่ไม่เหมาะกับงานที่ออกแบบหลายสี เนื่องจากต้องทำบล็อคสกรีนแยกทีละสี และไม่เหมาะกับงานที่ต้องไล่สี การสกรีน นิยมใช้กับงาน สกรีนเสื้อ กระเป๋า เสื้อกีฬา  เสื้อโปโล ฯลฯ นอกจากนี้ การสกรีนยังมีให้เลือกหลายรูปแบบ อาทิ สกรีนฟอยล์ สกรีนนูน สกรีนสะท้อนแสง แต่โดยส่วนใหญ่ จะรับสกรีนเป็นสีนำ้ หรือ สี Plastisol

สกรีนมีกี่รูปแบบ

1. สกรีนแบบสีน้ำ – เป็นหมึกพิมพ์ ที่ใช้น้ำสะอาด เป็นตัวผสมและล้างหมึกพิมพ์ มีคุณสมบัติ ละลายน้ำได้ดี เนื้อหมึกละเอียด พิมพ์ได้ง่าย สีหมึกพิมพ์มีลักษณะโปร่ง ให้สีสันที่สดใส นิยมพิมพ์บน ผ้าโพลีเอสเตอร์ ผ้าฝ้าย ผ้า Cotton
2. สกรีนแบบสียาง – หมึกพิมพ์สูตรพิเศษ มีลักษณะเหนียว ให้ความเงา คล้ายยาง สามารถดึงยืดได้ พิมพ์ลื่น แห้งเร็ว เนื้องานมีความอ่อนนุ่มเมื่อสัมผัส
3. สกรีนแบบสี Plastisol  – หมึกมีองค์ประกอบหลักของเนื้อสีผลิตมาจาก PVC และ Plasticizer โดยอาศัยน้ำมันเป็นตัวทำละลาย มีคุณสมบัติในการยึดเกาะบนพื้นผิววัสดุที่ดี ใช้ได้ทั้ง ผ้าใยสังเคราะห์และผ้าผ้าเส้นใยธรรมชาติ เนื้อสัมผัส มีชั้นความหนาของลวดลายเคลือบ อยู่บนเนื้อผ้าเช่นเดียวกับสียาง เนื่องจากเนื้อสีมีความทึบแสงจึงนิยมนำไปสกรีนทั้งบนเสื้อสีอ่อนและสีเข้ม
4. สกรีนสีน้ำมัน – หมึกพิมพ์เชื้อนํ้ามัน ใช้ไวท์สปิริต ( white spirit ) หรือ นํ้ามันกันตัน ซึ่งทำละลายหมึกได้ดี หมึกชนิดนี้มีคุณสมบัติ แห้งเร็ว เมื่อแห้งแล้วจะให้งานที่มันเงา มีความทนทาน
5. สกรีนแบบสีลอย – เนื้อหมึกพิมพ์จะมีลักษณะลอยเด่นบนเนื้อผ้า ทับสีพื้นได้สนิท มีความทึบสูง และมีสีสสันสดใส จึงใช้พิมพ์ผ้าได้ทุกชนิด ทั้งสีอ่อน และ สีเข้ม
6. สกรีนแบบฟอยล์ – มักใช้คู่กับ สีน้ำ หรือ สี Plastisol ก็ได้ โดยทำการรีดร้อนแผ่น foil ลงบนเสื้อที่สกรีนกาวเตรียมไว้  จะให้เนื้องานสกรีนที่มีความเงาสะท้อนแสงโดดเด่น
7. สกรีนแบบกากเพชร – หมึกที่ใช้จะมี กากเพชร ผสมอยู่ เมื่อแห้งแล้ว เนื้องานจะมีความระยิบระยับ เล่นแสง
8. สกรีนแบบสีมุก – ตัวหมึกที่ใช้จะมีส่วนผสมของ ผงเงิน ผงทอง เมื่อแห้งแล้ว เนื้องานจะมีความเป็นประกายเหลือบเหมือนมุก
9. สกรีนแบบสีนูน – หมึกที่ใช้จะมีคุณสมบัติหนาและฟูนูน เป็น 3มิติ  เมื่อนำไปอบด้วยความร้อน
10. สกรีนแบบเรืองแสง – หมึกที่ใช้สกรีนจะมีคุณสมบัติเรืองแสงได้ในที่มืด สีที่นิยมใช้ สกรีน คือ สี เหลือง เขียว ส้ม ฟ้า ชมพู เพราะทำให้ดูสว่างมากขึ้น
11. สกรีนแบบสีแตก –  หมึกมีคุณสมบัติพิเศษคือ เมื่อหมึกแห้งแล้ว จะเป็นรอยแตก แยกออกจากกัน แต่ยังคงยึดเกาะบนผ้าได้อย่างดี เหมาะสำหรับ งานที่ต้องการความวินเทจ
12. สกรีนแบบสีเอ็นวายอี – เป็นหมึกที่ มีคุณสมบัติแห้งสนิท เนื้อสีมีความทึบแสงเป็นพิเศษ นิยมใช้กับผ้าไนล่อนชนิดต่างๆที่เคลือบด้วยสารกันซึม ผ้าโพลีเอสเตอร์ และเส้นใยสังเคราะห์ชนิดอื่นๆ

สรุป

เมื่อเปรียบเทียบ ซิลค์สกรีนกับรูปแบบอื่น การสกรีนสามารถใช้ได้กับผ้าทุกชนิด และ มีเนื้อสัมผัสและรูปแบบให้เลือกหลากหลาย เช่นเดียวกับ เฟล็กพิมพ์-ตัด แต่ต้องอาศัยบล็อกในการสร้างลวดลาย ส่งผลให้มีข้อจำกัดในการออกแบบ เนื่องจาก ต้องทำบล็อกตามจำนวนสีที่ใช้ จึงเหมาะกับการผลิตเป็นจำนวนมากถึงจะคุ้มทุน งานสกรีนนิยมใช้ตั้งแต่งานศิลปะ จนไปถึง การสกรีนบนเสื้อ และวัสดุต่างๆ เพราะให้ชิ้นงานที่คมชัดและสีที่ไม่คลาดเคลื่อน อีกด้วย